Λιγότερο ευτυχισμένες οι γυναίκες

Παρά τα οχυρά που έχουν κατακτήσει, δεν έχει αυξηθεί η ικανοποίηση από τη ζωή τους
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κίττυ Ξενάκη

Τα τελευταία 40 χρόνια οι γυναίκες έχουν κατακτήσει πολλά οχυρά. Η γυναίκα του 2009 έχει σε σύγκριση με τη γυναίκα της δεκαετίας του 1970 καλύτερη μόρφωση, καλύτερο μισθό, μεγαλύτερη σεξουαλική και αναπαραγωγική ελευθερία, σαφώς μεγαλύτερη δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Γιατί λοιπόν δεν είναι περισσότερο ευτυχισμένη; Γιατί είναι συχνά λιγότερο ευτυχισμένη;

«Το Παράδοξο της Μειούμενης Γυναικείας Ευτυχίας». Αυτός είναι ο τίτλος της έκθεσης που δημοσίευσαν πρόσφατα δύο επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας, οι Μπέτσι Στίβενσον και Τζάστιν Γούλφερς. Μελετώντας πολυάριθμες κοινωνικές έρευνες που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες στις ΗΠΑ και 12 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η ικανοποίηση που νιώθουν οι γυναίκες για τη ζωή τους δεν συμβαδίζει με τις προόδους στις κοινωνικές συνθήκες και τις υλικές ανέσεις. Στις ΗΠΑ, η γυναικεία ευτυχία έχει μειωθεί «τόσο απόλυτα όσο και συγκριτικά με εκείνη των ανδρών»: ενώ τη δεκαετία του 1970, οι γυναίκες δήλωναν σαφώς πιο ευτυχισμένες από τους άνδρες, τώρα για πρώτη φορά τα επίπεδα της ευτυχίας τους είναι ελαφρώς χαμηλότερα από εκείνα των ανδρών. Στην Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, άνδρες και γυναίκες δηλώνουν σήμερα ελαφρώς πιο ευτυχείς- η ευτυχία των γυναικών, ωστόσο, μειώθηκε συγκριτικά με εκείνη των ανδρών, με άλλα λόγια τα επίπεδα ευτυχίας των ανδρών αυξήθηκαν σαφώς περισσότερο. Τι φταίει λοιπόν για αυτήν την τάση; Η «διπλοβάρδια»;
Η θεωρία της «διπλής βάρδιας» θέλει τις γυναίκες να λυγίζουν κάτω από την πίεση της δουλειάς τους έξω από το σπίτι, σε συνδυασμό με τη «διπλοβάρδια» μέσα στο σπίτι. Όπως επισημαίνουν ωστόσο οι Στίβενσον και Γούλφερς, οι έρευνες δείχνουν πως οι συνολικές ώρες εργασίας (εντός και εκτός σπιτιού) ανδρών και γυναικών έχουν μειωθεί από το 1965: πράγματι, οι ώρες εργασίας των γυναικών έξω από το σπίτι έχουν αυξηθεί, οι ώρες που αφιερώνουν στο σπίτι όμως έχουν μειωθεί· ταυτόχρονα, «οι άνδρες εργάζονται σήμερα λιγότερες ώρες εκτός σπιτιού και περισσότερες μέσα στο σπίτι».

Η ψαλίδα των μισθών;
Μπορεί η ψαλίδα των αμοιβών ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες να έχει κλείσει, είναι όμως ακόμα παρούσα. Και οι έρευνες δείχνουν πως τα χρήματα παίζουν ρόλο στην ευτυχία: οι ευκατάστατοι είναι πιο ευτυχείς από τους πολύ φτωχούς. Από τη στιγμή όμως που τα χρήματα αρκούν για την κάλυψη των βασικών αναγκών, η διαφορά μειώνεται. Επομένως; Όπως επισημαίνει στους «Sunday Τimes» η Κάρεν Πάιπ, καθηγήτρια Εξελικτικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χέρτφορντσαϊρ, «οι γυναίκες μεγαλώνουν έτσι ώστε να θέλουν να ευχαριστούν τους άλλους. Δεν θέλουν να δείχνουν άπληστες. Όταν λοιπόν αναγκάζονται να υιοθετήσουν μια δυναμική στάση απέναντι στο χρήμα- διεκδικώντας αυτά που τους αξίζουνπολλές βιώνουν μια εσωτερική σύγκρουση».

Οικογενειακά προβλήματα;
Η αύξηση που παρουσιάζουν τα ποσοστά των διαζυγίων και της συγκατοίκησης χωρίς γάμο είναι αντιστρόφως ανάλογη προς τα επίπεδα ευτυχίας των γυναικών. Μήπως λοιπόν παίζει σημαντικό ρόλο; Αν έπαιζε, απαντούν οι ερευνητές, θα βρίσκαμε περισσότερη δυστυχία στις μητέρες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους και τις διαζευγμένες. Όμως η συγκριτική μείωση της γυναικείας ευτυχίας «είναι άσχετη με την ηλικία και την οικογενειακή κατάσταση». Περισσότερη ειλικρίνεια;

Υπάρχει η πιθανότητα οι γυναίκες να είναι απλώς περισσότερο ειλικρινείς όσον αφορά την ικανοποίηση που νιώθουν για τη ζωή τους από ό,τι ήταν παλαιότερα. Όπως σημειώνουν οι Στίβενσον και Γούλφερς, «οι γυναίκες μπορεί να νιώθουν σήμερα πιο άνετα να ομολογήσουν την αλήθεια, να ξεφουσκώνουν δηλαδή τις φουσκωμένες απαντήσεις που έδιναν παλαιότερα».

Όλα αυτά μαζί συν την πίεση;
«Η κυρίαρχη θεωρία», επισημαίνει ο Άντριου Όσβαλντ, «είναι πως οι ζωές των γυναικών έχουν γίνει πολύ πιο περίπλοκες από πολλές απόψεις, ενώ οι άνδρες καλούνται να ισορροπήσουν λιγότερες μπάλες στον αέρα». «Η πίεση είναι πολύ μεγαλύτερη, από παντού», συμφωνεί η καθηγήτρια Εξελικτικής Ψυχολογίας Κάρεν Πάιπ. «Προσπαθούμε να έχουμε και καριέρα και οικογένεια και καλή εμφάνιση. Ίσως προσπαθώντας να τα έχουμε όλα, νιώθουμε ότι θέσαμε στον εαυτό μας έναν αδύνατο στόχο».

Μήπως τίποτε από όλα αυτά;
Όπως επισημαίνει στην «Guardian» η Σάντι Ντόιλ, ένα από τα αρχέγονα επιχειρήματα των πολέμιων του φεμινισμού είναι πως οι επιπλέον ελευθερίες που προσέφερε στις γυναίκες η πρόοδος του φεμινιστικού κινήματος θα αποδειχθούν τελικά καταστροφικές για τις ζωές των γυναικών... Με μια πιο προσεκτική ματιά, επισημαίνει η Ντόιλ, διαπιστώνει κανείς πως σήμερα άνδρες και γυναίκες βιώνουν παρόμοια επίπεδα ευτυχίας: «Με άλλα λόγια, καθώς γυναίκες και άνδρες έγιναν περισσότερο ισότιμοι, οι υποκειμενικές τους εμπειρίες από τη ζωή έγιναν και αυτές περισσότερο... ισότιμες. Και αυτό είναι όλο».

πηγή