Ασκηση κατά στρες

Γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΕΓΑΚΗΣ, αναπληρώτης διευθυντής Ενδοκρινολογίας, Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν»

Τι είναι το στρες; Γενικά, με τον όρο στρες εννοούμε μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από πίεση, ένταση και άγχος. Η ζωή καθημερινά μας φέρνει αντιμέτωπους με στρεσογόνες καταστάσεις. Στους ανθρώπους, στρες μπορεί να προκληθεί από φυσικά αίτια (π.χ. ασθένεια), από συναισθηματικούς λόγους (π.χ. απώλεια συγγενούς προσώπου), καθώς και από ψυχολογικούς λόγους (π.χ. φόβος).

Υπάρχει μεγάλη διαβάθμιση στην ικανότητα του καθενός από μας να χειριστεί στρεσογόνες καταστάσεις. Η αντίληψη για τη σοβαρότητα της κατάστασης καθώς και η καλή φυσική μας κατάσταση και υγεία είναι από τους σημαντικούς παράγοντες που καθορίζουν πώς θα ανταποκριθούμε σε μια στρεσογόνο κατάσταση.

Η γενετική προδιάθεση του καθενός από εμάς καθώς και συμβάντα που λαμβάνουν χώρα από την εμβρυϊκή ζωή αλλά και κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ανάπτυξης επηρεάζουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και τελικά αντιδρούμε στο υπόλοιπο της ζωής μας, συντελώντας πολλές φορές στην εμφάνιση υπεραντιδραστικών συμπεριφορών.

Η υπερφαγία, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η απουσία άσκησης που παρατηρείται γιατί βρισκόμαστε κάτω από έντονο και καθημερινό στρες, αθροιστικά συμβάλλουν στη συσσώρευση και μονιμοποίηση των αρνητικών επιδράσεων του στρες στον ανθρώπινο οργανισμό.

Πώς απαντάει ο ανθρώπινος οργανισμός σε στρεσογόνες καταστάσεις;

Ο όρος αλλόσταση χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη διαδικασία με την οποία ο οργανισμός μας απαντάει στο στρες, είτε αυτό είναι οξύ είτε είναι χρόνιο.

Η πιο γνωστή απάντηση σε οξύ στρες είναι η αντίδραση πάλης-φυγής που συμβαίνει όταν νιώθουμε ότι απειλούμαστε. Στην περίπτωση αυτή, το σώμα μας εκκρίνει διάφορες ορμόνες (κατεχολαμίνες, κορτιζόλη κ.ά.) που σκοπό έχουν να επαναφέρουν τον οργανισμό μας σε κατάσταση ισορροπίας. Οι ορμόνες αυτές βοηθούν τη συγκέντρωσή μας, την ικανότητα αντίδρασής μας σε βλαπτικούς παράγοντες και γενικότερα στη δυναμική της απάντησής μας στο στρες. Επιπλέον παρατηρείται μια αύξηση της καρδιακής συχνότητας της αρτηριακής πίεσης, της δραστηριότητας του ανοσοποιητικού συστήματος αλλά και της μνήμης που σκοπό έχουν να αντιμετωπίσουμε τη στρεσογόνο κατάσταση. Με την αντιμετώπιση του στρες, όλες οι παραπάνω μεταβολές επανέρχονται στο φυσιολογικό.

Το χρόνιο, όμως, συνεχές και κατ' εξακολούθηση στρες παρουσιάζει πολλές φορές σοβαρά προβλήματα στον άνθρωπο. Εάν αντιμετωπίζουμε κατ' εξακολούθηση στρεσογόνα ερεθίσματα, τότε παράγουμε συνεχώς υψηλά επίπεδα ορμονών του στρες, που ωστόσο δεν έχουμε τον χρόνο, λόγω της συνεχούς επαναληψιμότητας των ερεθισμάτων, να αποκαταστήσουμε στο φυσιολογικό.

Πώς μπορούμε να ξέρουμε ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια στρεσογόνο κατάσταση;

Οταν αντιμετωπίζουμε μικρής διάρκειας στρεσογόνα ερεθίσματα νιώθουμε τις περισσότερες φορές αγχωμένοι, νευρικοί και ανήσυχοι. Οταν όμως το στρεσογόνο ερέθισμα έχει μεγαλύτερη διάρκεια ή αυξηθεί η έντασή του, τότε ίσως παρατηρήσουμε και πρόσθετες φυσικές ή και συναισθηματικές αλλαγές όπως:

* κόπωση, κατάθλιψη

* πόνος, πίεση στο στήθος, αίσθημα παλμών

* ζάλη, λιποθυμική τάση, δυσκολία στην αναπνοή

* αλλαγές στην έμμηνο ρύση, στυτική δυσλειτουργία, πτώση της λίμπιντο.

Επιπλέον, μπορεί να παρατηρηθούν μεγάλη μείωση της όρεξης ή και υπερφαγία, σοβαρού βαθμού αϋπνίες, καταστάσεις δηλαδή που επιβαρύνουν σημαντικά την υγεία μας.

Συνήθως βέβαια τα συμπτώματα είναι ήπια και υφίονται ανάλογα με την ικανότητα προσαρμογής που έχουμε στα στρεσογόνα ερεθίσματα, η οποία επηρεάζεται από τον χαρακτήρα μας, από την άσκηση, καθώς και από μαθησιακές ικανότητες, όπως απόσυρση από το στρεσογόνο ερέθισμα, τεχνικές χαλάρωσης κ.ά.

Εάν όμως τα συμπτώματα είναι σοβαρού βαθμού και ταλαιπωρούν το άτομο, τότε αρκετές φορές η ιατρική βοήθεια κρίνεται απαραίτητη για την εύρεση μιας εξατομικευμένης θεραπείας.

Υπάρχουν κάποιες οδηγίες για την αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων;

Από πολλαπλές μελέτες έχει πιστοποιηθεί ότι η τακτική, ήπιας μορφής άσκηση βελτιώνει τόσο τη φυσική μας κατάσταση όσο και την ευεξία μας. Επιπλέον, η παραχώρηση χρόνου στον εαυτό μας να χαλαρώσει και να ξεκουραστεί, η καλή ποιότητα νυχτερινού ύπνου, αλλά και η ψυχολογική υποστήριξη μέσα από συναναστροφές οικογενειακές και κοινωνικές συντελούν στην ομαλοποίηση στρεσογόνων καταστάσεων και την εύρυθμη λειτουργικότητα στο κοινωνικό σύνολο. Από πολλές μελέτες έχει βρεθεί ότι μπορούμε να ελαττώσουμε τις επιδράσεις του χρόνιου στρες με την κατανάλωση μιας υγιούς δίαιτας χαμηλής σε λιπαρά, περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ και διακοπή του καπνίσματος, παράγοντες που αθροιστικά αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ωστόσο, μερικές φορές εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, η ιατρική βοήθεια κρίνεται αναγκαία.

Με ποιον τρόπο το χρόνιο στρες επηρεάζει την υγεία μας;

Οι σωματικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια μεμονωμένων στρεσογόνων συμβάντων θεωρούνται απαραίτητες για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κατάστασης. Ωστόσο όταν η στρεσογόνος κατάσταση αποκτά χρονιότητα, τότε η αυξημένη ποσότητα των ορμονών που παράγεται δημιουργεί μια αρκετά μεγάλη ποικιλία από σωματικά συμπτώματα, όπως:

* Γαστρεντερικό σύστημα - πόνος στο στομάχι, που συμβαίνει λόγω αύξησης της γαστρικής έκκρισης αλλά και λόγω μείωσης της περισταλτικότητας του στομάχου. Επιπλέον, έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις που παρατηρούνται, λόγω αύξησης της κινητικότητας του εντέρου, και διάρροιες.

* Παχυσαρκία λόγω αύξησης της όρεξης, που ωστόσο αυξάνει και την πιθανότητα ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακών συμβάντων.

* Ανοσολογικό σύστημα - μείωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα να είμαστε πιο επιρρεπείς σε κρυολογήματα, ιώσεις και λοιμώξεις.

* Νευρικό σύστημα - άγχος, κατάθλιψη, αϋπνία, μείωση της δραστηριότητας, αλλά πολλές φορές και της μνήμης.

* Καρδιαγγειακό σύστημα - παρατηρείται αύξηση της αρτηριακής πίεσης, καρδιακού ρυθμού, καθώς και αύξηση των τριγλυκεριδίων και της χοληστερίνης.

enet.gr