Διακοπές χωρίς τον παιδίατρο

Πώς θα μπορέσουμε - στο βουνό ή τη θάλασσα - να αντιμετωπίσουμε χωρίς την παρουσία του παιδίατρου τραύματα, τσιμπήματα, αλλεργίες και πυρετούς; Η ψυχραιμία, μια ορισμένη εκπαίδευση και ένα γεμάτο «κουτί πρώτων βοηθειών» - και όχι η υπερπροστατευτικότητα και το άγχος - θα κατορθώσουν να διατηρήσουν τις οικογενειακές διακοπές μας ανέμελες.

Του Γιάννη Δεβετζόγλου με τη συνεργασία του Ανδρέα Κωνσταντόπουλου, Καθηγητή Παιδιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, του Νίκου Παπαδόπουλου, Λέκτορα Παιδιατρικής Αλλεργιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Δόξη Αχιλλέα, Χειρούργου παίδων, μέλους της ομάδας αντιμετώπισης παιδικού τραύματος (Advanced Pediatric Life Support) του John Hopkins

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικότερα:

*
Το πρώτο-πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε πριν φύγουμε με το παιδί για διακοπές είναι να ανοίξουμε το βιβλιάριο υγείας και να ελέγξουμε αν έχει κάνει όλα τα εμβόλια. Αυτό είναι απαραίτητο για αυτονόητους λόγους...
*
Σε κάθε περίπτωση, στη θάλασσα ή το βουνό, βασικός κανόνας είναι ότι δεν θα πρέπει να αφήνουμε το παιδί ώρες ατελείωτες κάτω από τον ήλιο. Η έκθεση στον ήλιο μπορεί να δημιουργήσει - είτε άμεσα είτε με τον πέρασμα του χρόνου - προβλήματα στο δέρμα του εξαιτίας της τρύπας του όζοντος. Και φυσικά χρησιμοποιούμε πάντα αντηλιακό!
*
Εάν βρισκόμαστε στη θάλασσα, θα πρέπει να προσέχουμε, όταν το μικρό κολυμπάει, να μην έχει φάει. Αν είναι κάτω των 5 ετών, δεν το αφήνουμε να «ξανοίγεται» στη θάλασσα. Μπορεί ανά πάσα στιγμή και χωρίς κανείς να το καταλάβει να κουραστεί και να βυθιστεί.
*
Ωραία, λοιπόν! Τα παραπάνω δεν είναι παρά μόνο τα βασικά… Όταν φύγουμε για διακοπές - και ειδικά την πρώτη φορά που βρισκόμαστε μακριά από την «ασφάλεια» του παιδίατρου - είναι απαραίτητο να προσέξουμε πολύ περισσότερα από αυτά.
*
Οι συμβουλές και οδηγίες που ακολουθούν μπορούν να βοηθήσουν να γίνουμε περισσότερο «αυτόνομοι» στη διάρκεια των διακοπών χωρίς να είναι αναγκαίο να καταφεύγουμε για το παραμικρό σε ιατρική βοήθεια.

Οδηγίες γενικής χρήσεως

Το πρώτο πράγμα που έχουμε μαζί για ώρα ανάγκης είναι ορισμένα αντιπυρετικά και αναλγητικά, αυτά που χρησιμοποιούμε συνήθως. Αυτά μπορούν να δοθούν στο παιδί στην περίπτωση που θα ανεβάσει πυρετό ή παραπονιέται για κάποιους πόνους.

Σε περίπτωση που ο πυρετός υπερβεί τους 38,5 βαθμούς Κελσίου, καλό θα ήταν να επισκεφθούμε ή να επικοινωνήσουμε με κάποιον γιατρό.

Στην περίπτωση που πονάει και το αυτί του, τότε πιθανόν να πρόκειται για τη συνήθη ωτίτιδα. Μπορούμε να του δώσουμε αναλγητικό, αλλά και να επισκεφθούμε κάποιον γιατρό.

Το δεύτερο «απαραίτητο» είναι κάποιες κρέμες. Εκτός φυσικά από τις αντηλιακές, πρέπει να έχουμε μαζί μας αυτές που προστατεύουν από τα διάφορα τσιμπήματα: τσούχτρες στη θάλασσα, κάμπιες, μολυσμένα κουνούπια, είναι πιθανόν να έρθουν σε επαφή με το παιδί. Από τη δύσκολη θέση της στιγμής θα μας βγάλουν οι αντιισταμινικές ή κορτιζονούχες αλοιφές. Αυτές πρέπει να τις έχουμε πάντα στην τσάντα και στην περίπτωση τσιμπήματος τις απλώνουμε στο συγκεκριμένο σημείο. Ειδικές αλοιφές για παιδιά δεν υπάρχουν κι έτσι χρησιμοποιούμε αυτές των ενηλίκων.

Τραύματα

Το παιδί στις διακοπές έχει σαφώς περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσει ένα τραυματισμό κι αυτό επειδή διακοπές για το μικρό μας σημαίνουν «ανεξέλεγκτο» παιχνίδι. Υπάρχουν τέσσερις βασικές περιπτώσεις που είναι καλό να γνωρίζουμε πώς θα τις αντιμετωπίσουμε χωρίς να πανικοβληθούμε:

Γδαρσίματα

Το παιδάκι παίζει, τρέχει με… φόρα, πέφτει και γδέρνει κάποιο σημείο του σώματός του

*
Αφού το χαϊδέψουμε και σταματήσει να κλαίει, του εξηγούμε ότι θα καθαρίσουμε το τραύμα με «νεράκι» και ότι αυτό δεν θα πονέσει
*
Παίρνουμε το φυσιολογικό ορό, ο οποίος είναι στην ουσία «καθαρό νερό»
*
Ξεπλένουμε στην αρχή σχεδόν χωρίς καθόλου πίεση, μέχρι να βεβαιωθούμε ότι δεν θα πονέσει ή θα τσούξει
*
Στη συνέχεια πιέζουμε το μπουκάλι του ορού, ώστε να καταφέρουμε η πίεση να απομακρύνει όσο το δυνατόν καλύτερα χώματα ή ακαθαρσίες από το έδαφος
*
Παράλληλα ή μετά τον ορό, μπορούμε να ρίχνουμε οξυζενέ για καλή απολύμανση
*
Ταυτόχρονα μπορούμε να φυσάμε σιγά-σιγά σε εκείνο το σημείο για να δροσίζεται
*
Αφού γίνει ο καθαρισμός, ρίχνουμε ένα ιωδιούχο διάλυμα -που μας έχει συστήσει ο παιδίατρος- και αφήνουμε το τραύμα ανοιχτό
*
Αν θέλουμε, επαναλαμβάνουμε τον καθαρισμό μετά από κάποιες ώρες με λίγο ιωδιούχο διάλυμα, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο, αν έχει γίνει καλά ο καθαρισμός. Το τραύμα σε λίγο καιρό θα «θρέψει», κάνοντας μία κρούστα και το δέρμα θα αναγεννηθεί

Θλαστικά τραύματα

Το παιδί κάνει ένα βαθύ τραύμα (θλαστικό) από το οποίο τρέχει αίμα.

*
Σε αυτή την περίπτωση απλώς ρίχνουμε ιωδιούχο διάλυμα για απολύμανση
*
Αν έχουμε στο τραύμα ακαθαρσίες όπως χώμα, άμμο κ.λπ. ξεπλένουμε με ορό
*
Αν έχουμε αιμορραγία, πιέζουμε σε εκείνο το σημείο για να σταματήσει να τρέχει το αίμα
*
Ακολούθως, το δένουμε σφιχτά (τόσο όσο να μην πονάει)
*
Αν είναι πολύ βαθύ το τραύμα και εκτιμάμε ότι πρέπει να γίνουν ράμματα, τότε πάμε το παιδί σε κάποιο κοντινό ιατρικό κέντρο ή γιατρό
*
Αν όχι, καλό θα ήταν το τραύμα να καλυφτεί με μία βαζελινούχα γάζα, ώστε στην αλλαγή που θα χρειαστεί να γίνει να μην κολλήσει η γάζα με το ιωδιούχο διάλυμα και το ξερό αίμα, διότι θα προκαλέσει πόνο στο παιδί κατά την αφαίρεσή της

Τραύματα στο κεφάλι

Το παιδί χτυπά στο κεφάλι και δεν έχουμε προλάβει να δούμε εκείνη τη στιγμή σε ποιο σημείο έχει χτυπήσει. Πρώτα απ’ όλα πρέπει άμεσα να διαπιστωθεί αν το παιδί είναι καλά.

*
Ελέγχουμε αν έχει επικοινωνία με το περιβάλλον (αν μιλά και απαντά σε απλές ερωτήσεις).
*
Ελέγχουμε την αναπνοή του (αν αναπνέει καλά, όπως συνήθως).
*
Ελέγχουμε το σφυγμό του αν είναι σε φυσιολογικά επίπεδα. Για να το κάνουμε, βάζουμε το δάχτυλό μας (καλύτερα το δείκτη) στη μέσα πλευρά του καρπού και λίγο πιο κάτω από τον αντίχειρα. Εκεί πρέπει να αντιληφθούμε κάτι σαν χτύπο, σαν να συσπάται μία φλέβα (βραχιονοκερκιδική αρτηρία). Μετράμε για ένα λεπτό πόσους χτύπους έχει. Οι φυσιολογικοί για τα παιδιά είναι περίπου 94 το λεπτό. Αν είναι τρομαγμένο, θα έχει περισσότερους.
*
Από κει και πέρα περιποιούμαστε το τραύμα, όπως έχει περιγραφεί παραπάνω. Σε περίπτωση που το παιδί παραπονιέται για «χτύπημα» που δεν έχει αίμα ή πονάει πολύ, είναι πολύ πιθανό να έχει χτυπήσει κάποιο κόκαλο. Σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιούμε πάγο, πάντα τυλιγμένο σε μία πετσέτα και πιέζουμε πολύ ελαφρά το σημείο που πονάει.
*
Αν φοβάται και δεν επιτρέπει να το αγγίξετε σε εκείνο το σημείο, μπορείτε να του δώσετε την πετσέτα με τον πάγο να την ακουμπήσει μόνο του εκεί που χτύπησε. Δέκα λεπτά είναι αρκετά.
*
Η τακτική «πιέζουμε με ένα κέρμα τα χτυπήματα στο κεφάλι για να μην πρηστεί», δεν έχει και ιδιαίτερα αποτελέσματα.
*
Στην περίπτωση που πονάει πολύ και ο πόνος δεν υποχωρεί, είναι πιθανόν να έχει κάποιο κάταγμα. Αν συμβεί αυτό, ακολουθούμε τις οδηγίες με τον πάγο και περιδένουμε το τραύμα σφιχτά με ελαστικό επίδεσμο. Φυσικά, μετά πάμε σε κάποιο κέντρο υγείας για ακτινογραφία και φροντίδα από ειδικό γιατρό.

Εγκαύματα

Το πρώτο πράγμα που κάνουμε στην περίπτωση που το παιδί έχει καεί είναι να ρίξουμε στο σημείο εκείνο άφθονο κρύο νερό.

*
Αφήνουμε τη βρύση να τρέξει ή το καταβρέχουμε με ένα μπουκάλι για αρκετή ώρα, διότι η θερμοκρασία του εγκαύματος προχωρά ολοένα και πιο βαθιά, ενώ το κρύο νερό σταματά την πρόοδό του και ανακουφίζει την περιοχή.
*
Στη συνέχεια ρίχνουμε ιωδιούχο διάλυμα ή ειδική υδατογέλη, που έχει την ιδιότητα να απορροφά τη θερμοκρασία της περιοχής και επιπλέον έχει παυσίπονες ιδιότητες. Τέτοιου είδους κρέμες σε μορφή ζελέ είναι ιδανικές και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την πρώτη στιγμή, αμέσως μετά το νερό.
*
Μπορούμε να ανανεώνουμε την επίστρωση της υδατογέλης κάθε 2 ώρες στη διάρκεια του 24ώρου.

Παιδιά με χρόνια νοσήματα

Αν το παιδί μας έχει κάποιο γνωστό - οπότε μπορούμε να πάρουμε προληπτικά μέτρα - και χρόνιο πρόβλημα, στη διάρκεια των διακοπών θα κληθούμε να το αντιμετωπίσουμε μόνοι μας, συμπεριλαμβανομένων τυχόν εξάρσεων ή κρίσεων της νόσου. Το πιο συνηθισμένο πρόβλημα είναι οι αλλεργίες.

Αναφυλαξία

Η σοβαρότερη μορφή αλλεργίας είναι η συστηματική αναφυλαξία. Αυτή παρουσιάζεται αμέσως μετά από ένα τσίμπημα ή κατανάλωση τροφής, λήψη κάποιου φαρμάκου κ.λπ. με έντονα κάποια συμπτώματα που μπορούμε να αντιληφθούμε στο δέρμα και την αναπνοή. Αυτά είναι κοκκινίλες (εξανθήματα) στο δέρμα ή το παιδί αναπνέει πιο «σπαστά» (βρογχόσπασμος). Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να έχουμε μαζί μας τα ειδικά φάρμακα, να διαβάσουμε σωστά τις οδηγίες, αλλά και να διαθέτουμε γνώσεις για να αντιμετωπίσουμε ένα ενδεχόμενο πρόβλημα.

Χαρακτηριστικά και πιο επικίνδυνα είναι τα τσιμπήματα από σφήκες και μέλισσες. Για τις περιπτώσεις αυτές υπάρχει ένα ειδικό «σετ αναφυλαξίας», στο οποίο πρέπει να έχουμε εκπαιδευτεί για να το χρησιμοποιήσουμε. Η εκπαίδευση γίνεται από τους ειδικούς γιατρούς. Αυτό είναι απαραίτητο, γιατί η αναφυλαξία - αν μπορεί να προκαλέσει κάτι πολύ σοβαρό - θα το κάνει μέσα στο πρώτο 15λεπτο ή μισή ώρα και είναι δύσκολο να φτάσει κανείς σε γιατρό τόσο άμεσα. Η ένεση είναι αυτόματη και γίνεται εύκολα. Στη συνέχεια μπορούμε να δώσουμε στο παιδί ένα βρογχοδιασταλτικό. Και εδώ είναι απαραίτητο να κάνουμε μία μικρή εκπαίδευση για τη χρήση της σύριγγας. Διότι είναι μεν πολύ απλή, αλλά αν γνωρίζουμε μόνο θεωρητικά πώς γίνεται και δεν έχουμε εξασκηθεί, είναι βέβαιο ότι θα δυσκολευτούμε αρκετά τη στιγμή που θα πρέπει να την κάνουμε.

Αναπνευστική αλλεργία

Η αναπνευστική αλλεργία είναι διαδεδομένη και εκδηλώνεται ως άσθμα ή ως ρινίτιδα. Πριν φύγουμε διακοπές, θα πρέπει να επισκεφτούμε το γιατρό ώστε να ρυθμιστούν οι δόσεις των φαρμάκων ή να δοθούν οδηγίες για το πώς θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε μια κρίση.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα προβλήματα δεν είναι τέτοια που να μην μπορούν να αντιμετωπιστούν από εμάς τους γονείς επί τόπου ή να μην υπάρχει χρόνος για μια επίσκεψη στο κοντινότερο ιατρείο. Συνεπώς, αν εφαρμόζουμε την προφυλακτική αγωγή, όπως την έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός και έχουμε εκπαιδευτεί στην αντιμετώπιση των κρίσεων της αλλεργίας του παιδιού, τότε είμαστε «καλυμμένοι».

Ωστόσο πρέπει να αναφέρουμε στο γιατρό πού θα πάμε διακοπές, γιατί στην περίπτωση που το μέρος έχει υψηλό ποσοστό γύρης, θα μας δώσει σχετικές συμβουλές. Επίσης, καλό είναι να ταξιδεύουμε με κλειστά παράθυρα και να έχουμε βάλει φίλτρα υψηλής αποτελεσματικότητας (Hepa) στον αερισμό του αυτοκινήτου, που. απομονώνουν τα μικρότερα και πιο μικροσκοπικά σωματίδια από τον αέρα. Τα φίλτρα Hepa θεωρούνται από τα πιο αξιόπιστα και χρησιμοποιούνται ευρέως σε ιατρεία, νοσοκομεία, χειρουργικές μονάδες.

Και να θυμάστε, πάνω από όλα δεν χρειάζεται πανικός. Καλό καλοκαίρι!

Βουνό ή θάλασσα;

«Όπου προτιμούν οι γονείς», μας λένε χαρακτηριστικά οι ειδικοί. Η θάλασσα όμως έχει ένα βασικό πλεονέκτημα έναντι του βουνού: έχει ευεργετική προληπτική δράση. Κάνοντας τα παιδάκια βουτιές με ανοιχτή τη μύτη, καυτηριάζουν τα ιγμόρεια, το εσωτερικό της μύτης και τις αμυγδαλές, με αποτέλεσμα να σκοτώνονται τα μικρόβια και να μην αρρωσταίνουν «βαριά» τον επόμενο χειμώνα. Άρα οι διακοπές στη θάλασσα υπερέχουν σε ένα βαθμό από το βουνό, ενώ στο θέμα της ασφάλειας έχουμε να αντιμετωπίσουμε σχεδόν τους ίδιους ενδεχόμενους κινδύνους.

Τι θα πρέπει να περιλαμβάνει το «φαρμακείο των διακοπών»

*
Αντηλιακό
*
Κρέμα αντιισταμινική
*
Κρέμα κορτιζονούχα
*
Ιωδιούχο διάλυμα (10%)
*
Βαμβάκι
*
Αποστειρωμένες γάζες
*
Αμπούλες ή μπουκάλι με φυσιολογικό ορό
*
Λευκοπλάστ
*
Τραυμοπλάστ
*
Οξυζενέ
*
Επιδέσμους ελαστικούς
*
Αντιπυρετικό, αναλγητικό σιρόπι

πηγή