Ευτυχισμένοι γονείς, ευτυχισμένα παιδιά

Αγάπη και αρμονία στην οικογένεια είναι οι λέξεις-κλειδί για ένα συναισθηματικά ασφαλές παιδί. Γι’ αυτό, την επόμενη φορά που θα τσακωθείτε μπροστά του, ξανασκεφτείτε το.


Της Τούσας Ζάππα

Με τη συνεργασία της Σοφίας Χατζηδημητρίου, ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια

Ας είμαστε ρεαλιστές. Όλα τα ζευγάρια τσακώνονται. Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, να διαφωνήσει, να νευριάσει. Το θέμα είναι από εκεί και πέρα τι γίνεται. Πώς λύνουμε τα προβλήματα, πώς ξεπερνάμε την κρίση, πώς απαλύνουμε την ένταση. Κι αυτό έχει μεγάλη σημασία για την αρμονική σχέση με το σύντροφό μας, αλλά κυρίως για τον ψυχισμό του παιδιού, το οποίο μπορεί να είναι παρόν στον καβγά. Η καλή σχέση του ζευγαριού, όπως λένε οι ειδικοί, δημιουργεί ευτυχισμένα και ασφαλή παιδιά. Γι’ αυτό ακριβώς χρειάζεται να προσέχετε κάθε φορά που ο κόμπος φτάνει στο χτένι. Επειδή πάντα εκεί, δίπλα στον κόμπο, υπάρχει μια παιδική ψυχή.


Αρμονική σχέση

Οι ειδικοί το τονίζουν συνέχεια: δεν υπάρχει η τέλεια οικογένεια. Κάθε οικογένεια έχει τα δυνατά της σημεία, αλλά και τις αδυναμίες της, τα προβλήματα και τις προκλήσεις της. Δεν υπάρχει τέλειο ζευγάρι. Κάθε ζευγάρι μοιράζεται την αγάπη του, αλλά και τις εντάσεις του, τις καλές στιγμές, αλλά και τις δυσκολίες του. Γι’ αυτό, ακόμη και τα άτομα που αγαπιούνται πολύ μαλώνουν. Όταν δυο άνθρωποι ζουν και περνούν πολλές ώρες μαζί κάθε μέρα (για χρόνια) είναι φυσικό να έχουν κάποιες στιγμές διαφωνίες. Τσακωμοί υπάρχουν μεταξύ όλων των ανθρώπων κι αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Το θέμα είναι αν αυτοί κυβερνούν τη σχέση του ζευγαριού και τη φθείρουν ή όχι. Μια αρμονική σχέση μπορεί να έχει καβγάδες, μόνο που συνήθως λύνονται γρήγορα. Ο καθένας καταλαβαίνει το ρόλο που έχει παίξει στη διαφωνία, ελέγχει τον εαυτό του και δεν αφήνει την κατάσταση να φτάσει στα άκρα. Αν ένα ζευγάρι δεν μαλώνει ποτέ, δεν διαφωνεί και είναι πάντα σε ροζ σύννεφα, τότε ή δεν ζει στην πραγματικότητα ή κι οι δύο προσποιούνται, οπότε τα προβλήματα θα εμφανιστούν αργότερα. Οι σχέσεις όμως των γονιών επηρεάζουν το παιδί. Οι αρμονικές με θετικούς τρόπους και οι δυσλειτουργικές με αρνητικούς. Τι σημαίνει όμως αρμονική σχέση; Σημαίνει αλληλοϋποστήριξη σε κάθε δυσκολία, σεβασμός στη διαφορετική άποψη του άλλου και υποχώρηση σε κάθε υποψία έντασης. Αρμονικό ζευγάρι είναι αυτό στο οποίο ο ένας στηρίζει τον άλλο στο μεγάλωμα του παιδιού και ο ένας συμπληρώνει το κενό του άλλου. Και βέβαια, μη νομίζουμε ότι τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν όταν βρίσκονται σε πολύ μικρή ηλικία. Αντιλαμβάνονται την ατμόσφαιρα γύρω τους από την πρώτη κιόλας μέρα της ζωής τους. Ρουφάνε εντυπώσεις και εμπειρίες, οι οποίες αποτυπώνονται στον ψυχισμό τους ακόμα κι αν δεν μπορούν αργότερα να μπουν σε λέξεις ή να τις ανακαλέσουν ως εικόνες και αναμνήσεις.

Θετική επίλυση

Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς χειρίζονται τις τυχόν διαφορές τους έχει μεγάλη επίδραση στη συναισθηματική εξέλιξη του παιδιού, αλλά και στην προσαρμογή του στην κοινωνία. Αν λύσουμε την ένταση με τρόπο διαλεκτικό, με θετική διάθεση για αμοιβαίες υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, τα παιδιά θα νιώσουν ασφάλεια. Πέρα απ’ αυτό, θα πάρουν κι ένα σημαντικό μάθημα ζωής, αφού θα δουν ότι το όποιο πρόβλημα λύνεται όταν το συζητάμε και προσπαθούμε να βρούμε λύσεις, αντί να πετάμε κατηγορίες δεξιά κι αριστερά. Όταν η σχέση μεταξύ των γονιών λειτουργεί καλά, το παιδί κερδίζει συναισθηματική ασφάλεια, που είναι απαραίτητη για να μπορέσει να ανοιχτεί σε άλλους ανθρώπους και να δημιουργήσει υγιείς σχέσεις. Ο τρόπος που σχετίζονται οι γονείς μεταξύ τους –και για τα δύσκολα και για τα εύκολα– λειτουργεί ως παράδειγμα που εντυπώνεται στην ψυχή του παιδιού και αναπαράγεται στην ενήλικη ζωή του. Ένα παιδί του οποίου οι γονείς τα πάνε καλά θα διαλέξει μετά ως ενήλικος διαφορετικές σχέσεις απ’ ό,τι ένα παιδί που μεγάλωσε με καβγάδες και εντάσεις. Ως ενήλικοι πληρώνουμε την ανεπάρκεια και τα προβλήματα των γονιών μας. Είναι κανόνας. Αυτό σημαίνει ότι όταν τα όποια προβλήματα παραμένουν σε φυσιολογικά όρια, εξίσου φυσιολογική θα είναι και η ενήλικη ζωή του παιδιού.

Προβληματικοί καβγάδες

Σύμφωνα με έρευνες που έγιναν στο Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ και στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ακόμα κι όταν οι διαμάχες των γονιών ήταν σε μικρή κλίμακα, προκαλούσαν στα παιδιά αρνητικά συναισθήματα στην καθημερινή τους ζωή, συναισθηματική ανασφάλεια και προβλήματα συμπεριφοράς. Οι καβγάδες και οι εντάσεις μεταξύ των γονιών επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή των παιδιών, που μπορεί να παρουσιάσουν προβλήματα ύπνου (κοιμούνται λιγότερο κι έχουν ανήσυχο ύπνο), προβλήματα προσαρμογής και διάθεσης (νευρικότητα, επιθετικότητα, άγχος), αλλά και προβλήματα στις σχολικές τους επιδόσεις. Βρέθηκε ότι σε οικογένειες με μέτριες έως σοβαρής κλίμακας συγκρούσεις τα παιδιά χάνουν τουλάχιστον τριάντα λεπτά του ύπνου τους κάθε βράδυ. Όταν οι γονείς καβγαδίζουν, κλονίζεται η συναισθηματική ασφάλεια του παιδιού, το οποίο χάνει την αυτοπεποίθησή του, αλλά και την εμπιστοσύνη του στους άλλους. Διστάζει σε κάθε βήμα της ζωής του, αφού δυσκολεύεται να στηριχτεί στον εαυτό του ή στους γύρω του. Μπορεί ακόμη να γίνει πιο κλειστό, πιο επιφυλακτικό, πιο επιθετικό. Ένα παιδί που μεγαλώνει σε περιβάλλον γκρίνιας και επιθετικότητας θα εξελιχθεί σε έναν ενήλικο χωρίς κέφι, που δεν θα απολαμβάνει τη χαρά της ζωής και δεν θα βλέπει τις σχέσεις και τη ζωή του αισιόδοξα. Είναι πολύ πιθανό επίσης να αντιγράψει αυτό το μοντέλο συμβίωσης και να δημιουργήσει ένα γάμο με εντάσεις και καβγάδες. Αν η σχέση των γονιών είναι συγκρουσιακή, το παιδί, με κάποιον τρόπο, όταν ενηλικιωθεί θα κάνει σχέσεις στις οποίες θα επαναλαμβάνεται το ίδιο μοτίβο. Κι αν αναρωτιέται τι γίνεται κάθε φορά και βρίσκει ένα σύντροφο με τον οποίο μαλώνει συνέχεια, η απάντηση είναι ότι έχει μάθει πως με αυτό τον τρόπο συνδέονται οι άνθρωποι. Αυτό έβλεπε γύρω του, αυτό είχε ως βίωμα, έτσι νομίζει πως σχετίζονται οι άνθρωποι. Η σχέση των γονιών του έχει άμεση επίδραση στη συναισθηματική του ωριμότητα.

Αρχές και πρακτικές για μια αρμονική σχέση και για διαφωνίες που δεν καταλήγουν σε καβγάδες

-Εκτίμηση, σεβασμός, αναγνώριση της προσφοράς του συντρόφου σας, μοίρασμα οικογενειακών υποχρεώσεων, συνεργασία και αλληλοϋποστήριξη είναι έννοιες κλειδιά για να τα βγάλετε πέρα στις δύσκολες στιγμές.

-Την επόμενη φορά που θα θυμώσετε και θα είστε έτοιμοι να μαλώσετε, να φωνάξετε, να καβγαδίσετε, σκεφτείτε την επίδραση που θα έχει η συμπεριφορά σας στη συναισθηματική εξέλιξη του παιδιού.

-Μην ανακατεύετε το παιδί στις δικές σας διαμάχες, κρατήστε το μακριά από οποιαδήποτε σύγκρουση.

-Αν μια διαμάχη σας γίνεται αντιληπτή από τα παιδιά κι εσείς καταφέρετε να τη λύσετε με κατανόηση, αμοιβαίες υποχωρήσεις και καλή θέληση, κάντε το μπροστά τους. Θα είναι ένα μάθημα ζωής, αλλά και ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας που πρέπει να νιώθουν.

-Σιωπηλή εχθρότητα με την ελπίδα ότι τα παιδιά δεν θα την αντιληφθούν δεν υφίσταται. Μπορούν να αφουγκράζονται τους ήχους της σιωπής.

-Μην καταμετράτε τα αρνητικά σημεία στο χαρακτήρα και στη συμπεριφορά του συντρόφου σας. Δώστε έμφαση σε ό,τι θετικό κάνει και σκέφτεται.

-Μάθετε την έννοια της συγγνώμης. Συγχωρήστε κάποια άκαιρη λέξη ή πράξη και, ακόμα καλύτερα, ξεχάστε την και μην την ανακαλείτε κάθε φορά που έχετε νεύρα.

-Υποχωρήστε. Τις στιγμές που έχετε αντίθετη άποψη για κάποιο θέμα, οι αμοιβαίες υποχωρήσεις με καλή θέληση αποτρέπουν τον καβγά.

-Σεβαστείτε την παρουσία ενός νέου τρίτου ανθρώπου. Η όποια διαφωνία να επιλύεται ιδιωτικά και με όσο το δυνατό λιγότερη ένταση.

-Δείχνοντας πώς διευθετούμε τις δικές μας διαφωνίες, δείχνουμε και στο παιδί το δρόμο να κάνει το ίδιο και στις δικές του. Το παιδί αντιγράφει όλες τις συμπεριφορές. Πώς να αγαπάει, πώς να διαφωνεί, πώς να στηρίζει, πώς να λύνει μια διαφορά.

Πηγή in.gr παιδί